Informacje wstępne do Planu regionu dorzecza Odry

Region dorzecza Odry jest jednym z ośmiu regionów na terenie Republiki Czeskiej, dla którego zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady Europy nr 2000/60/ES w ramach działalności Unii Europejskiej w zakresie polityki wodnej (tzw. Dyrektywa ramowa) został opracowany Plan regionu dorzecza. Plan na tym poziomie (tzw. poziom C) został po uwzględnieniu uwag społeczeństwa, które można było w tej sprawie składać w okresie od lipieca do grudzieńa 2009, zatwierdzony przez władze województw śląsko – morawskiego i ołomunieckiego w terminie do 22 grudnia 2009 i stał się punktem wyjścia dla Planu międzynarodowego regionu dorzecza Odry w tej jego części, która znajduje się w Republice Czeskiej (poziom B). Na jego podstawie zostanie przedłożony Komisji ES do dnia 22 marca 2010 zbiorczy protokół z analiz i programów monitoringu (zgodnie z artykułem 15 Dyrektywy ramowej) a w tym samym terminie zostanie przygotowany jednolity Plan dla całego międzynarodowego regionu dorzecza Odry (poziom A, patrz art. 13 Dyrektywy ramowej) obejmujący plany częściowe wszystkich trzech krajów – Rzeczpospolitej Polskiej, Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Czeskiej – które pokrywają cały region międzynarodowego dorzecza Odry.

Plan regionu dorzecza Odry (poziom C), który jest treścią tych stron, opiera się więc na normach ustawowych i przepisach niższego rzędu, które obowiązują w Republice Czeskiej i dotyczą:

• ochrony wód w znaczeniu wymagań wspomnianej wyżej Dyrektywy ramowej
• ochrony i prewencji przed powodziami i innymi szkodliwymi wpływami wód,
• trwałego zrównoważonego wykorzystywania źródeł wody i gospodarki wodnej w celu zapewnienia realizacji wymagań gospodarki wodnej, szczególnie w celu zaopatrzenia w wodę pitną.

W duchu postanowień Dyrektywy ramowej podstawowym celem planu jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich obiektów wodnych w regionie dorzecza Odry, wyeliminowanie priorytetowych niebezpiecznych substancji, jeżeli by w nich występowały i osiągnięcie obniżenia zawartości środków odżywczych w wodach, co spowoduje zmniejszenie stężenia tych substancji w środowisku morskim tak, żeby zbliżyły się one do wartości występujących w stanie naturalnym. Dobry stan powinien być osiągnięty najpóźniej w czasie do 15 lat od daty wejścia w życie Dyrektywy ramowej, tzn. do roku 2015, z możliwością przesunięcia w czasie w pewnych warunkach i okolicznościach) aż do roku 2027.

Zakładany plan dokonał analizy stanu ekologicznego w istniejących warunkach i przedstawił program przedsięwzięć, które pozwolą na osiągnięcie wymaganego poziomu w podanym terminie. Program przedsięwzięć składa się z propozycji przedsięwzięć, które zawarte są w poszczególnych rozdziałach planu. Chodzi w szczególności o tzw. dobre procedury, wnioski na budowę oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacyjnych, usunięcie starych obciążeń ekologicznych, rewitalizację koryt cieków wodnych łącznie z usunięciem na nich przeszkód w migracji, zmian w krajobrazie za pomocą kompleksowych zmian terenowych i inne. Program przedsięwzięć odwołuje się też do zadań z Planu głównych dorzeczy w Republice Czeskiej.

Plan regionu dorzecza Odry sporządziło przedsiębiorstwo państwowe Dorzecze Odry we współpracy z Urzędami Wojewódzkimi województw śląsko – morawskiego i ołomunieckiego oraz z centralami Spółek Wodnych za pomocą głównego zewnętrznego wykonawcy, firmy Pöyry Environment a. s. Brno. W przygotowaniu planu uczestniczyły również Lasy Państwowe Republiki Czeskiej – Zarząd Gospodarki Wodnej – region dorzecza Odry, Rolniczy Zarząd Gospodarki Wodnej – region dorzecza Odry, Agencja Ochrony Przyrody i Krajobrazu Republiki Czeskiej, filia w Ostrawie, przedsiębiorstwa wodociągów i kanalizacji działające w regionie dorzecza Odry, członkowie Komisji do spraw planowania w regionie dorzecza Odry i szeroko rozumiane społeczeństwo.

Plan został opracowany w kilku kolejnych krokach, określonych w długoterminowym harmonogramie czasowym. Odbyło się to wszystko – zgodnie z harmonogramem - za wiedzą i z informowaniem społeczeństwa. Do końca roku 2008 zostały zakończone prace przygotowawcze związane z planem, w ramach których został sporządzony wykaz ważnych problemów występujących przy postępowaniu z wodami, który po aprobacie odpowiednich central i po zatwierdzeniu przez Urzędy Wojewódzkie stał się dokumentem wyjściowym do opracowania projektu właściwego Planu regionu dorzecza Odry. Projekt Planu został przygotowany w połowie roku 2008 i przez pół roku był udostępniony do konsultacji społecznej. Po uwzględnieniu zgłoszonych inicjatyw i uwag, po ocenie wpływu tego dokumentu koncepcyjnego na środowisko naturalne (SEA) i po doprowadzeniu go do finalnej postaci, jego końcowa wersja została zatwierdzona przez przedstawicieli województw śląsko – morawskiego i ołomunieckiego.

Plan regionu dorzecza Odry jest stosunkowo szerokim dokumentem zawierającym około 500 stron tekstu, 150 map i 100 tablic jako załączniki i ponad 170 kart przedsięwzięć. Dzieli się na siedem rozdziałów, które obejmują:

Wstęp

• Opis regionu dorzecza
• Użytkowanie wód i jego wpływ na stan wód
• Stan i ochrona obiektów wodnych
• Ochrona przed powodziami i tryb wodny w regionie
• Perspektywa wpływu proponowanych przedsięwzięć
• Analiza ekonomiczna

Wstęp wyjaśnia szerzej zależności procesu planowania i kompleksową procedurę opracowania planu. Zawiera również wykaz podstawowych problemów związanych z postępowaniem z wodami oraz wnioski procedur administracyjnych, które powinny zostać wprowadzone w regionie dorzecza Odry. Po opisie regionu dorzecza (rozdział A) kolejny rozdział B zawiera analizę i ocenę ryzyka nie osiągnięcia dobrego stanu środowiska wodnego ze względu na użytkowanie wód do roku 2015, analizę opartą na podstawie aktualnego użytkowania i zakładanego rozwoju gospodarki narodowej. Rozdział C ocenia stan wód na podstawie prowadzonego monitorowania i porównania jego wyników z niżej określonymi celami, oraz proponuje środki konieczne do osiągnięcia dobrego stanu wód. Rozdział D zajmuje się ochroną przeciwpowodziową i trybem wodnym w regionie, opisuje stan aktualny, określa cele, zajmuje się analizą sytuacji ekstremalnych i ich skutków (okres suszy, powodzie) i proponuje środki do ochrony dorzecza przed ekstremalnymi stanami wodnymi. W rozdziale F ocenia się koszty i efektywność poszczególnych proponowanych przedsięwzięć a w rozdziale E jest na zakończenie przedstawiona prognoza wpływu podjęcia tych wszystkich przedsięwzięć na stan wód w roku 2015. W tych przypadkach, gdy proponowane przedsięwzięcia nie będą wystarczające do osiągnięcia parametrów dobrego stanu wód, wprowadzona została instytucja odstępstw.

Wprowadzenie działań z programów przedsięwzięć na polu oczyszczania ścieków, rozbudowy systemów kanalizacji, dokończenia kompleksowych zmian terenowych, rozwiązanie problemu spłukiwania z powierzchni związków azotowych, wprowadzenie zasady przestrzegania dobrych procedur, zakończenie rewitalizacji cieków wodnych, łącznie z ich udrożnieniem i współdziałaniem wszystkich tych przedsięwzięć spowoduje w regionie dorzecza Odry osiągnięcie dobrego stanu wód najpóźniej do roku 2027.